Hoenderloo ligt in het zuidelijk deel van de Veluwe en ligt midden in de natuur met prachtige natuurgebieden als Het Nationale Park De Hoge Veluwe en het Deelerwoud in de nabijheid. Het dorp is zeer toeristisch ingesteld met veel campings, bungalow-/recreatieparken, restaurants en hotels.
Het dorp behoort voor het grootste gedeelte tot de gemeente Apeldoorn en voor een klein deel ook bij de gemeente Ede, waaronder de buurtschap Hoog-Baarlo.
In dat lege land is Hoenderloo pas aan het begin van de negentiende eeuw ontstaan, namelijk 1839. Ver weg van de bewoonde wereld, bij de grens van verschillende bestuursgebieden, was het gezag zwak en kon zich een clandestiene nederzetting vormen bij een kleine landbouwontginning. Tijdens een wandeltocht over de Veluwe kwam dominee Otto Heldring in Hoenderloo terecht. Hij bekommerde zich over het lot van de arme en geïsoleerd levende inwoners. Door zijn inspanningen kreeg het dorp halverwege de 19de eeuw de beschikking over een waterput (Heldringput), een school en een kerk (Heldringkerk). Daarna begonnen diverse kapitaalkrachtige investeerders, voor een groot deel geworven door Heldring, met de aanleg van landgoedbossen op de woeste gronden in de omgeving ten behoeve van de productie van hout en de creatie van recreatieve landgoederen. De bosbouw genereerde veel werk, met als gevolg dat Hoenderloo gestaag groeide.
Aanvankelijk lag de kern van Hoenderloo bij de kruising van de Apeldoornseweg-Middenweg-Harskampweg. Daaromheen stonden eerst een aantal plaggenhutten en gaandeweg meer huizen van hout en baksteen. In de loop der jaren breidde de nederzetting zich uit naar het oosten. Tussen de bossen van de landgoederen van de Christelijke Vrienden (later ten dele het terrein van de Stichting Hoenderloo) in het noorden en het Deelerwoud in het zuiden, bevond zich daar een onontgonnen heidegebied, dat stukje bij beetje werd verkaveld en ontgonnen tot akkerland. Dit gebied werd De Krim genoemd. Tegenwoordig vinden we hier verspreide bebouwing en lintbebouwing langs de belangrijkste wegen omgeven door grasland. Het gebied bij de oude kern, tussen de Apeldoornse weg en de zevensprong verdichtte zich gaandeweg verder met nieuwe bebouwing. Eerst ging het daarbij om individuele particuliere toevoegingen aan de Middenweg, Krimweg en Paalbergweg, maar na de Tweede Wereldoorlog werden hiertussen ook enkele planmatig aangelegde woningbouwprojecten gebouwd. Daarmee kwam hier de dorpskern tot stand.